Sứ mệnh gìn giữ hòa bình, thúc đẩy phát triển bền vững

Cách đây tròn 80 năm, Hiến chương Liên hợp quốc, văn kiện về sáng lập Liên hợp quốc và đặt ra các nguyên tắc cốt lõi cho các quốc gia thành viên, đã được thông qua vào ngày 26/6/1945 tại San Francisco (Mỹ), mở đường để Liên hợp quốc chính thức ra đời vào ngày 24/10/1945. Với vai trò là trung tâm điều hòa các nỗ lực quốc tế hướng tới mục tiêu hòa bình, an ninh, Liên hợp quốc phản ánh khát vọng và mong ước chung về một thế giới hòa bình, hợp tác, nhất là sau những đau thương, mất mát do Chiến tranh Thế giới thứ hai gây ra.

Nhìn lại hành trình dài 80 năm qua, Liên hợp quốc đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, đóng góp quan trọng vào sự tiến bộ của nhân loại, nhưng cũng đang đứng trước hàng loạt thách thức.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhận định, Hiến chương Liên hợp quốc “không chỉ là giấy và mực mà đó là lời hứa về hòa bình, phẩm giá và hợp tác giữa các quốc gia”. Trong một thế giới chứng kiến số lượng lớn các cuộc xung đột vũ trang và khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng như hiện nay, vai trò của Liên hợp quốc là hết sức cần thiết. Theo ông Guterres, Liên hợp quốc là nơi mà những đối thủ vẫn có thể ngồi cùng một bàn để bày tỏ nỗi bất bình và là nơi các quốc gia nhỏ bé có cơ hội lên tiếng. Tổ chức này cũng thực hiện nhiều sứ mệnh quan trọng như cung cấp viện trợ lương thực, triển khai binh sĩ gìn giữ hòa bình ở các điểm nóng giao tranh.

“Nhìn lại hành trình dài 80 năm qua, Liên hợp quốc đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, đóng góp quan trọng vào sự tiến bộ của nhân loại, nhưng cũng đang đứng trước hàng loạt thách thức.”

Một trong những thách thức lớn nhất đối với Liên hợp quốc là nguồn tài chính cho các hoạt động ngày càng eo hẹp, chủ yếu xuất phát từ việc một số quốc gia không hoàn thành nghĩa vụ đóng góp đúng hạn, trong bối cảnh triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu không mấy sáng sủa. Tính đến tháng 5/2025, Liên hợp quốc mới chỉ nhận được 1,8 tỷ USD trong tổng số 3,5 tỷ USD ngân sách hằng năm. Trước cuộc khủng hoảng ngân sách này, sáng kiến UN80 đã được ông Guterres phát động, hướng tới mục tiêu cấu trúc lại hoạt động và tinh giản bộ máy của tổ chức. Một trong những đề xuất đáng chú ý là giảm 20% số nhân sự tại các cơ quan trực thuộc Liên hợp quốc phụ trách các vấn đề chính trị và gìn giữ hòa bình, theo hướng loại bỏ các vị trí trùng lặp chức năng.

Tổng kiểm toán Liên hợp quốc Chandramouli Ramanathan cho biết, ông Guterres đã đặt mục tiêu cắt giảm từ 15% đến 20% ngân sách thường xuyên trong năm 2026, cắt khoảng 20% biên chế hiện có tại Ban Thư ký của tổ chức này.

Một thách thức khác là những tranh cãi chung quanh sức ảnh hưởng của Liên hợp quốc. Theo AFP, ông Richard Gowan, nhà phân tích thuộc Nhóm Khủng hoảng quốc tế cho biết kể từ sau Chiến tranh Lạnh, Liên hợp quốc đã ứng phó nhiều cuộc khủng hoảng như nạn diệt chủng tại Rwanda hay chiến tranh tại Iraq. Tuy nhiên, hiện tại, nhiều quốc gia bày tỏ sự thất vọng khi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc không thể hành động trong các cuộc xung đột lớn như tại Ukraine và Gaza.

Ông Gowan chỉ ra rằng, nguyên nhân chính của sự bế tắc này chủ yếu bắt nguồn từ quyền phủ quyết của các nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Việc các nước thành viên Liên hợp quốc khó thống nhất quan điểm trong các vấn đề quan trọng chắc chắn làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động chung của tổ chức.

So với thời điểm Liên hợp quốc được thành lập cách đây 80 năm, tình hình thế giới hiện nay đã có nhiều thay đổi. Các căng thẳng địa chính trị, thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực… ngày càng trở nên gay gắt, phức tạp. Việc cải tổ sâu rộng Liên hợp quốc để hoạt động hiệu quả hơn là yêu cầu khách quan và cấp bách từ thực tiễn tình hình quốc tế vì một tương lai tốt đẹp hơn.

Theo nhandan.vn